Από τον φετιχισμό της καταστροφής στην υπηρεσία του κοινού καλού

Το κείμενο που ακολουθεί είναι η ομιλία του καθηγητή Κώστα Δουζίνα στην εκδήλωση της Παντείου (14.6.2010) που συνδιοργάνωσαν η εφημ. «Εποχή» και τα περιοδικά «αληthεια»και «Θέσεις». Ο Κ. Δουζίνας στην ομιλία του αυτή κάνει ένα βήμα πιο πέρα από το συνήθη λόγο περί οικονομικής κρίσης και επιχειρεί να ανιχνεύσει τις πολιτικές και πολιτισμικές προεκτάσεις της οικονομικής κρίσης και των αντιλαϊκών μέτρων με τα οποία την αντιμετωπίζουν οι ελίτ στην Ελλάδα και στην Ευρώπη συνολικά. Ο τίτλος και οι μεσότιτλοι είναι της «Εποχής».

Το καλοκαίρι του 1918 ο Κ.Π. Καβάφης συνάντησε τον μεγάλο Άγγλο συγγραφέα Ε. Μ. Φόρστερ στην Αλεξάνδρεια και έτσι ξεκίνησε μια μεγάλη φιλία. «Εσείς οι Άγγλοι δεν μπορείτε να καταλάβετε τους Έλληνες», του λεει ο Καβάφης. «Εμείς χρεοκοπήσαμε εδώ και καιρό. Να προσεύχεστε εσείς οι Άγγλοι με την τάση σας για περιπέτειες να μην χάσετε το κεφάλαιο σας, γιατί τότε θα γίνετε σαν κι εμάς, ανήσυχοι, ανήμποροι, ψεύτες.»

Σχολιάζοντας αυτό το μυστηριώδες κείμενο ο Τζόρτζιο Αγκαμπεν γράφει το 1993: «Το μόνο σίγουρο είναι ότι από τότε όλοι οι λαοί της Ευρώπης και πιθανόν όλου του κόσμου έχουν πτωχεύσει».

Εμείς οι Έλληνες και πιθανόν όλοι οι Ευρωπαίοι έχουμε χρεοκοπήσει. Και δεν μιλάω μόνο για την οικονομική χρεοκοπία. Αλλά δεν μπορώ να μη σχολιάσω κάτι που διάβασα χτες, μόλις έφτασα στην Αθηνά. Γίνεται ανάκριση για τη διάδοση ψευδών ειδήσεων περί χρεοκοπίας. Καταρχάς η ανάκριση θα έπρεπε να στραφεί εναντίον του Ρουμπινί, των οικονομολόγων του Bloomberg και των χρηματοπιστωτικών οίκων, αυτών δηλαδή που πέτυχαν την επιδίωξη τους, με απόλυτη συμφωνία της κυβέρνησης, να οδηγήσουν σε χρεοκοπία ό,τι είχε απομείνει από το κοινωνικό κράτος στην Ελλάδα και μετά σ’ όλη την Ευρώπη. Και θυμήθηκα κάτι που λέγαμε παλιά: μην πιστεύεις καμία πληροφορία, μέχρι να γίνει επίσημη διάψευση.

ΟΙ βολεμένοι γίνονται αποκλεισμένοι

Ο Κώστας Δουζίνας, καθηγητής στο Πανεπιστήμιο του Λονδίνου, μιλάει για τη νέα ανθρωπογεωγραφία στην εποχή της κρίσης. Συνέντευξη στον Ματθαίο Tσιμιτάκη, για την Καθημερινή της Κυριακής, 30.05.2010.

Οπως στον Μεσαίωνα δεν υπήρχε δημοκρατία, αλλά υπήρχαν οι σύμβουλοι των φεουδαρχών και αυτοί αποφάσιζαν, έτσι και τώρα. Η Ευρώπη μετατρέπεται σε μια νέα μεσαιωνική αυτοκρατορία. Για πρώτη φορά τα μέτρα για την Ελλάδα δεν εμφανίζονται ως βαρετά, ως τεχνικές διατάξεις, αλλά μπαίνουν στην ουσία και επηρεάζουν την ευημερία ενός λαού. Και από την Ευρώπη του οράματος της φιλίας, της συνεργασίας και της δημοκρατίας των ευρωπαϊκών λαών όπως αυτή προέκυψε με το τέλος των διενέξεων και των πολέμων, περνάμε σε μια Ευρώπη που επικροτεί, δέχεται και επιβάλλει μια συνολική μείωση του βιοτικού επιπέδου ενός λαού.

Η κρίση δεν αλλάζει μόνο τα οικονομικά μεγέθη, αλλάζει τις κοινωνικές σχέσεις των ανθρώπων

O καθηγητής Κώστας Δουζίνας μιλάει στην εφημερίδα Εποχή για το ριζικά νέο κοινωνικο-πολιτικό-οικονομικό τοπίο, στην Ελλάδα και την Ευρώπη.

Η οικονομική κρίση έχει επιπτώσεις σε όλα τα επίπεδα της ζωής: στο οικονομικό, στην πολιτική και στην οργάνωση της ψυχικής ισορροπίας των ανθρώπων. Ο τρόπος οργάνωσης της κοινωνικοπολιτικής συγκυρίας δείχνει ότι δεν πρόκειται για μια κρίση με την έννοια μιας αλλαγής περισσότερο ή λιγότερο σημαντικής κάποιων πραγμάτων που μετά θα ισορροπήσουν, αλλά για ένα συνολικό γράψιμο από την αρχή του τρόπου οργάνωσης της κοινωνίας, αλλά και των σχέσεων των ανθρώπων μέσα σ’ αυτή. Με αυτή την έννοια είναι πολύ πιο βαθιά η αλλαγή από τις αλλαγές των κοινωνικο-εργασιακών δικαιωμάτων. […]

Η αριστερά χρειάζεται ένα πατριωτικό μέτωπο, μια λογική που θα πει ότι αυτή τη στιγμή το πολιτικό πρόταγμα είναι η προσέγγιση εκείνων των ομάδων που αισθάνονται πια ότι και η ζωή τους οικονομικά, αλλά και η γενικότερη πολιτική και ηθική τους ύπαρξη βρίσκεται σε διακινδύνευση. Ότι, δηλαδή, τίποτα δεν είναι σταθερό, ή, όπως έλεγε και ο Μαρξ, «αυτά που είναι σταθερά διαλύονται στον αέρα».

Το ελληνικό ηφαίστειο: πολιτικές και ηθικές διαστάσεις της κρίσης

Γράφει στην Αυγή ο Κώστας Δουζίνας:

[…] Η Ελλάδα χρειάζεται ένα μεγάλο μέτωπο αντίστασης, πέρα από κομματικές τοποθετήσεις. Μια ηγεμονική πολιτική αναγνωρίζει την πολυδιάσπαση των κοινωνικών δυνάμεων και προσπαθεί να αναγάγει μια βασική αντίθεση σε γραμμή αντιπαράθεσης των λαϊκών δυνάμεων και των ελίτ, συμπυκνώνοντας τις διάφορες αντιθέσεις. Το κοινό καλό και η δημοκρατία είναι οι καλύτεροι υποψήφιοι για ηγεμονική πολιτική. Αυτή τη στιγμή διαφορές και διαφωνίες στην Αριστερά είναι καταστροφικές. Η Αριστερά είναι η μοναδική κοινωνική δύναμη που μπορεί να εκπροσωπήσει το κοινό καλό, η μοναδική ιδεολογία που διαθέτει ακόμη ηθικό κύρος για την άμυνα της δημοκρατίας, που είναι συνώνυμη με την υπεράσπιση της πολιτικής. Ένα τέτοιο μέτωπο δημιουργεί την απαραίτητη δυναμική για να μετατρέψει την άμυνα και αντίσταση σε ένα νέο κοινωνικό συμβόλαιο. […]