James Galbraith: Με ποια Ευρώπη θα τσακίσουμε τις χρηματαγορές;

O επιφανής οικονομολόγος James K. Galbraith, σύμβουλος του Γ. Παπανδρέου κατά τις επαφές του με το ΔΝΤ, τον Ιανουάριο 2010, περιγράφει το ευρωπαϊκό αδιέξοδο και προτείνει λύσεις εξόδου από την κρίση.

Ο Γ. Παπανδρέου προφανώς δεν εισάκουσε τις συμβουλές του Galbraith, όπως και του Stieglitz. Ωστόσο παραμένει μεγάλη η αξία της μαρτυρίας του φιλελεύθερου, αλλά όχι και αριστεριστή, Galbraith, και η αξία των σχεδόν ριζοσπαστικών προτάσεών του για τιθάσευση των αγορών από τα κράτη.

Το άρθρο δημοσιεύθηκε στην εφημ. Le Monde Diplomatique, 06.06.2010, και ελλην. μετάφρασή του στην Ελευθεροτυπία.

[…] Η Ευρώπη κατέβαλε τεράστιες προσπάθειες για τη δημιουργία μιας «ενιαίας αγοράς», χωρίς ωστόσο να εξασφαλίσει στον εαυτό της τα μέσα για να την ελέγξει. Επιπλέον, αποφάσισε ότι η ΕΚΤ δεν θα τροφοδοτούσε το σύστημα με επιπλέον ποσότητες χρήματος που θα δημιουργούσε. Με αυτόν τον τρόπο δημιούργησε αγορές ισχυρότερες από τα κράτη και κράτη καταχρεωμένα, τα οποία παραπαίουν στο χείλος της χρεοκοπίας. […]

[…] Μια επιθετική ρύθμιση θα μπορούσε να συνίσταται στην απαγόρευση σε κάθε ευρωπαϊκή χρηματοοικονομική οντότητα να κερδοσκοπεί πάνω στο κρατικό χρέος των χωρών μελών της Ενωσης χρησιμοποιώντας τα CDS, αναγκάζοντας τους πιο μανιώδεις κερδοσκόπους να εξοριστούν σε φορολογικούς παραδείσους. Οσο για τις τράπεζες που θα χρεοκοπούσαν εξαιτίας των -ακάλυπτων ή καλυμμένων- στοιχημάτων τους, θα μπορούσαν να επιταχθούν και να εθνικοποιηθούν. Θα μπορούσε δε να θεσπιστεί ένας ευρωπαϊκός φόρος επί των υπεραξιών υπό την αιγίδα των εθνικών κυβερνήσεων. Θα έπρεπε επίσης να καθιερωθεί και ένας φόρος επί των χρηματοοικονομικών συναλλαγών(σημ. 2) -όσο κι αν δεν αποτελεί πανάκεια, η καθιέρωσή του έχει καθυστερήσει εντυπωσιακά. Κι αν χρειαστεί, ας ξανακάνει την εμφάνισή του ο έλεγχος της ροής των κεφαλαίων για να σταματήσει η μετάδοση του κερδοσκοπικού χρηματοοικονομικού πυρετού: αυτή η προοπτική δεν πρέπει να μας ενοχλεί καθόλου. Τα κράτη δεν έχουν την πολυτέλεια να χάσουν τη μάχη ενάντια στις χρηματαγορές. Από τη νίκη τους εξαρτάται η επιβίωση ενός στοιχειωδώς πολιτισμένου συστήματος. […]

Από τον φετιχισμό της καταστροφής στην υπηρεσία του κοινού καλού

Το κείμενο που ακολουθεί είναι η ομιλία του καθηγητή Κώστα Δουζίνα στην εκδήλωση της Παντείου (14.6.2010) που συνδιοργάνωσαν η εφημ. «Εποχή» και τα περιοδικά «αληthεια»και «Θέσεις». Ο Κ. Δουζίνας στην ομιλία του αυτή κάνει ένα βήμα πιο πέρα από το συνήθη λόγο περί οικονομικής κρίσης και επιχειρεί να ανιχνεύσει τις πολιτικές και πολιτισμικές προεκτάσεις της οικονομικής κρίσης και των αντιλαϊκών μέτρων με τα οποία την αντιμετωπίζουν οι ελίτ στην Ελλάδα και στην Ευρώπη συνολικά. Ο τίτλος και οι μεσότιτλοι είναι της «Εποχής».

Το καλοκαίρι του 1918 ο Κ.Π. Καβάφης συνάντησε τον μεγάλο Άγγλο συγγραφέα Ε. Μ. Φόρστερ στην Αλεξάνδρεια και έτσι ξεκίνησε μια μεγάλη φιλία. «Εσείς οι Άγγλοι δεν μπορείτε να καταλάβετε τους Έλληνες», του λεει ο Καβάφης. «Εμείς χρεοκοπήσαμε εδώ και καιρό. Να προσεύχεστε εσείς οι Άγγλοι με την τάση σας για περιπέτειες να μην χάσετε το κεφάλαιο σας, γιατί τότε θα γίνετε σαν κι εμάς, ανήσυχοι, ανήμποροι, ψεύτες.»

Σχολιάζοντας αυτό το μυστηριώδες κείμενο ο Τζόρτζιο Αγκαμπεν γράφει το 1993: «Το μόνο σίγουρο είναι ότι από τότε όλοι οι λαοί της Ευρώπης και πιθανόν όλου του κόσμου έχουν πτωχεύσει».

Εμείς οι Έλληνες και πιθανόν όλοι οι Ευρωπαίοι έχουμε χρεοκοπήσει. Και δεν μιλάω μόνο για την οικονομική χρεοκοπία. Αλλά δεν μπορώ να μη σχολιάσω κάτι που διάβασα χτες, μόλις έφτασα στην Αθηνά. Γίνεται ανάκριση για τη διάδοση ψευδών ειδήσεων περί χρεοκοπίας. Καταρχάς η ανάκριση θα έπρεπε να στραφεί εναντίον του Ρουμπινί, των οικονομολόγων του Bloomberg και των χρηματοπιστωτικών οίκων, αυτών δηλαδή που πέτυχαν την επιδίωξη τους, με απόλυτη συμφωνία της κυβέρνησης, να οδηγήσουν σε χρεοκοπία ό,τι είχε απομείνει από το κοινωνικό κράτος στην Ελλάδα και μετά σ’ όλη την Ευρώπη. Και θυμήθηκα κάτι που λέγαμε παλιά: μην πιστεύεις καμία πληροφορία, μέχρι να γίνει επίσημη διάψευση.

Ετιέν Μπαλιμπάρ: Κρίση της Ευρώπης, τέλος της Ευρώπης; Έξι θέσεις

Ο Γάλλος φιλόσοφος Ετιέν Μπαλιμπάρ γράφει για την κρίση της Ευρώπης, με αφορμή την ελληνική κρίση. Ο Μπαλιμπάρ θα μιλήσει στην Αθήνα, τη Δευτέρα 17 Ιουνίου (βλ. Ημερολόγιο, στην παράπλευρη στήλη). Το κείμενό του δημοσιεύεται στα Ενθέματα της εφημ. Αυγή, μαζί με τα Εισαγωγικά Ερωτήματα, που έγραψε ειδικά για την ελληνική έκδοση.

Η κρίση της ελληνικής οικονομίας εγγράφεται σε μια συγκυρία βίαιης απορρύθμισης (αλλά όχι και κατάρρευσης) του παγκόσμιου καπιταλισμού· η ελληνική κρίση, ως συνέπεια των εγγενών αδυναμιών που σηματοδοτεί, θέτει το ερώτημα της ίδιας της ύπαρξης της Ευρωπαϊκής Ένωσης ως πολιτικού μορφώματος και προγράμματος. Είτε η Ευρωπαϊκή Ένωση θα βρει το δρόμο μιας επανίδρυσης που αφορά την αλληλεγγύη μεταξύ των μελών της, το στίγμα των θεσμών της, τη θέση της μέσα στον κόσμο· είτε θα γίνει το παιχνίδι δυνάμεων που την ξεπερνούν και όμηρος των ίδιων των εσωτερικών της συγκρούσεων που θα την οδηγήσουν στη διάλυση.

Η μακρά κρίση της Ευρώπης

O κορυφαίος Γάλλος οικονομολόγος Michel Aglietta, εκ των ελαχίστων που πρόβλεψαν την κρίση του 2008, γράφει στην εφημ. Le Monde για την οικονομική κρίση και τις δομικές αδυναμίες της Ευρωπαϊκής Ενωσης. Ελληνική μετάφραση: Ενθέματα, εφημ. Αυγή. (Στα ελληνικά κυκλοφορεί το βιβλίο του Οικονομική κρίση, εκδ. Πόλις)

Όταν επιβάλλουν στην Ελλάδα μια συντριπτική λιτότητα και προσποιούνται ότι θα τα καταφέρει ολομόναχη σε ένα πλαίσιο εσωτερικής ύφεσης, πιθανής αποπληθωριστικής πορείας και, στην καλύτερη περίπτωση, ασθενικής ευρωπαϊκής μεγέθυνσης, εγκαθιστούν μια βραδυφλεγή βόμβα που μπορεί να κοστίσει πανάκριβα σε ολόκληρη την Ευρώπη.

Η έλλειψη πολιτικού θάρρους και κυρίως ο εγκλωβισμός της Γερμανίας στον λαμπρό της εγωισμό την οδήγησαν να διακηρύσσεται επί μήνες: «Όχι χρεοκοπία, όχι διάσωση, όχι έξοδος από την Οικονομική και Νομισματική Ένωση». Όμως, η πιο συνετή πολιτική απάντηση, άρα και η πιο λογική στην καρδιά μιας παγκόσμιας κρίσης, αλλά επίσης και η πιο δίκαιη, θα ήταν να είχε αναγνωρισθεί η ανάγκη αναδιάρθρωσης του ελληνικού χρέους και να είχε οργανωθεί ένα σχέδιο από το τελευταίο τρίμηνο του 2009. Διότι ένα σχέδιο αναδιάρθρωσης επιτρέπει να μειωθεί το κόστος μιας χρεοκοπίας αν προκύψει.